Az Bilinen 16 Arama Motoru
Arama motorları günlük hayatımızın değişmez bir parçası haline geldi ve gün içerisinde en fazla zaman geçirdiğimiz ortamlardan birine dönüştü. Artık merak ettiğimiz, cevap aradığımız veya ulaşmak istediğimiz her şeyi bulmak için arama motorlarına danışıyoruz. Hatta günlük dilimize o kadar yer ettiler ki “Google’da bir şey aramak” anlamına gelen “Googlelamak” fiili günlük konuşma dilimizde türedi. “Googlelamak” fiili sadece Türkçe içinde değil, tüm dünyada internet araması yapmayı tanımlayan jenerik bir fiil haline geldi.
İlk arama motorunun geçmişi 1990 yılına kadar uzanmaktadır. Ancak, her ne kadar bu tarih 1990’a uzansa da arama motorları için milat denilebilecek yıl, Google’ın kurulduğu 1998 yılıdır diyebiliriz. Öyle ki, gs.statcounter.com verilerine göz attığımızda 2021 Ocak itibarıyla Google’ın pazar payı %91.86’dır. Aynı tarihte Google’ın Türkiye’de pazar payına baktığımız zaman ise bu rakam 80.23’tür.
En çok bilinen arama motorlarının dünya pazarındaki payını aşağıda görebilirsiniz.
En çok bilinen arama motorlarının Türkiye pazarındaki payını aşağıda görebilirsiniz.
Geçmişi 1990 yılına uzanan arama motorları içinden herkesin aklına ilk gelen isim Google olmasına rağmen Google’a alternatif olabilecek [çok iddialı olabilir :”)], bilinen veya bilinmeyen birçok arama motoru de bulunmaktadır.
Bu blog yazımızda; aralarında Yahoo, Bing, ve Yandex gibi geniş kitlelere ulaşabilmiş alternatif arama motorlarının yanında, henüz belki de ismini ilk defa duyacağınız birkaç alternatifi ve bu arama motorları hakkında temel bilgileri bulabilirsiniz.
Alternatif arama motorlarına geçmeden önce Google’a da bir göz atalım;
Dünya çapında kullanıcıların en yaygın kullandığı arama motoru Google, arama motorlarının lideri olarak tanımlanabilir. Bir arama motorundan çok daha fazlasını kullanıcı hizmetine sunan Google, arama motorları pazar payının en büyük kısmına sahiptir.
Dijital dünyanın her bir alanında en iddialı isim olan Google’ın algoritmasını günden güne geliştirdiği arama motoru, Google ürünleri arasında en popüler olanıdır denilebilir.
Kişiselleştirilebilme özelliği, kolay bir arayüz sunması, çevrimiçi reklamcılık, kullanıcı verisi toplama, gizlilik… vs. konularının hiç birine girip siz değerli okuyucularımızı sıkmadan konunun biraz daha ilgi çekici kısmına göz atalım. :)
Herkesin bildiği gibi hikaye, Larry Page ve Sergey Brin isminde iki doktora öğrencisinin 1995'te Stanford Üniversitesi'nde tanışmasıyla başladı. Aslında Google ilk olarak bir öğrenci yurdunda “Backrub” adında bir araştırma projesi olarak hayata geçmişti.
Bu ikili Google ismini kullanmaya karar verdikten sonra ilk önce google.stanford.edu alan adını kullandı. Günümüzde kullandığı alan adını ise tam olarak 1997 yılında aldı ve 1998 yılında şirket resmen kurulmuş oldu. Şirket daha sonra aldıkları 100.000 dolarlık yatırımla öğrenci yurdundan Kaliforniya’da bir garaja geçiş yaptı.
Ben hikayeyi çok uzatmadan kendilerini anlattıkları linki buraya bırakıyorum. :)
Eğer siz de Google’ın Doodle’larına benim gibi ilgi duyuyorsanız Google’ın tüm Doodle’larını arşivlediği bu siteyi ziyaret edebilirsiniz. :)
Şimdi biraz birlikte geçmişe dönelim;
Google’ın 1998 yılında ilk yaptığı Doodle (“Burning Man Festivali” temalı)
Google’ın 29 Ekim 2009’da Cumhuriyetimizin Kuruluş Yıl Dönümü İçin Hazırladığı Doodle
Son yıllarda Google’a Alternatif Bir Arama Motoru Arayışı Neden Arttı?
Google’ın çalışma prensibi günden güne kullanıcı verileri ve reklamlar üzerine evrildiğinden, gizliliğin önemi kullanıcılar tarafından önemsenmeye başladı. Son yıllarda yaşanan gizlilik skandalları ile birlikte kullanıcılar alternatifler aramaya koyuldu.
Son olarak 2020 yılında medyada yer alan haberlere göre Kalifornia’da, Boies Schiller Flexner isimli hukuk bürosu tarafından birkaç bireysel tüketici adına, Alphabet şirketine karşı 'yasa dışı izleme ve gizlilik ihlal' gerekçesiyle toplu dava açıldı. Bildiğiniz gibi Alphabet, Google’ı da bünyesinde bulunduran bir şirket. Açılan davanın en dikkat çeken kısmı ise “kullanıcıların gizli modu etkinleştirmesine rağmen, şirketin, Chrome tarayıcı etkinliklerini gizlice kaydetmesi” iddiası idi.
Söz konusu gizlilik olunca alternatif arama motoru listesine birinci sıradan giren isim ise DuckDuckGo oluyor.
DuckDuckGo
DuckDuckGo’nun 2008 yılında Amerika’da kurulmasının ardından kişisel verilere özen gösteren ve onları kaydetmeyen, IP adreslerini almayan bir arama motoru olması sebebiyle kullanıcıların dikkatini çekmiştir.
Kullanım politikası açısından Google’ın tam tersidir denilebilir. Kişiselleştirme üzerinden kullanıcı verilerini toplamaz. Yani eğer kullanıcı, çevirimiçi gizliliğine önem veriyorsa DuckDuckGo onun için en uygun arama motorlarından biri. Etik arama motorlarından biri olarak kullanıcıya hizmet veren DuckduckGo; kullanıcı profillerine göre değil, tüm kullanıcılara aranılan terim için aynı sonuçları göstererek bir sonuç sunuyor.
Perl dilinde programlanan DuckDuckGo, dünya çapında çeşitli ülkelerden kullanıcıya sahip olsa da Türkiye’de pek yaygın değildir. Gizliliği ön plana çıkaran ve etik kodlu arama motorları arasında en çok bilinen/tercih edilenlerin başında gelen DuckDuckGo’nun gs.statcounter.com’a göre dünya çapında pazar payı oranı %0.66 ve Türkiye pazar payı 0.18’dir.
Her ne kadar pazar payı çok küçük olsa da dijital pazarlama dünyasında en çok gelecek vadeden arama motoru olarak gösteriliyor. DuckDuckGo, 2021 Ocak ayında yapmış olduğu açıklamada “günlük 102.2 milyon arama ile şirket rekoru kırdığını” açıklamıştı.
2018 yılında Google ile DuckDuckGo arasında ilginç bir pazarlık gerçekleşmiş, daha önce Duck.com alan adına sahip olan Google, bu alan adını DuckDuckGo devrettiğini açıklamıştı. Bu devrin ne kadar ücret karşılığında ya da ücretsiz mi olduğu konusunda ise bir açıklama yapılmamıştı.
Microsoft Bing
Microsoft Bing, önceki isimleriyle Live Search, Windows Live Search ya da MSN, isminden de anlaşılacağı gibi Microsoft’un bir arama motorudur. “Bing is for doing” sloganı ile yola çıkan arama motoru, 2009 yılında beta sürümünü yayınlayarak Google’a rakip çıkmıştır. Onu Google’dan ayıran en önemli özelliklerden biri, arama sonuçlarında reklam yayınlamamasıdır. Ayrıca arama sonuçlarında kullandığı kendi algoritması konusunda da oldukça iddialıdır.
Microsoft güvencesiyle kullanıcıya hizmet veren arama motoru, belirli araçlarıyla kullanıcıların beğenisini toplamıştır. Özellikle görsel arama konusunda oldukça yetkin olan Bing, video arama optimizasyonu ile aynı zamanda Youtube’a bir alternatif. Sahip olduğu ödül programıyla ise kullanıcıların arama yaparken puan toplamasına izin verir. Dünya üzerinde 40 dilde kullanıma hazır halde hizmet veren Bing’in bu özelliği sayesinde kullanıcılar, puanlarını Microsoft ve Windows mağazalarında kullanabilirler. gs.statcounter’ın verilerine göre Bing’in Ocak 2021 itibari ile dünya genelindeki pazar payı %2.71 ve Türkiye’de pazar payı %1.12’dir.
Microsoft Bing, geçtiğimiz yıl logo değişikliği yaptı ve bugüne kadar tercih ettiği logolardan çok farklı bir tasarım tercih ederek kullanıcılarını şaşırttı.
Baidu
2000 yılında kurulan Baidu, Çin’de Google’ın yasaklanmasının ardından kurulmuş ve günümüzde dünya çapında hizmet veren arama motorları arasında yerini almıştır. Bunun en önemli nedenlerinden biri, dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip Çin’in, Google’ı yasaklamasının ardından ülke genelinde Baidu’nun ön plana çıkmasıdır. Ancak, Çin dışından fazla kullanıcıya sahip olmayan Baidu, hala en yoğun trafiği Çin üzerinden çekmektedir. Çin’in en büyük yapay zeka ve internet şirketi tarafından kurulan Baidu’nun sunduğu hizmetler arasında haritalar, çevrimiçi ansiklopediye ulaşma imkanı, bulut depolama gibi hizmetler de bulunmaktadır. Baidu, dünya çapında pazar payı oranları listesinde %1.13’lük bir yüzde ile bulunmaktadır.
Yahoo!
Kurulduğu 1995 yılı ile 90’lı yılların sonuna doğru büyük bir ün kazanan arama motoru Yahoo!, dünya çapında büyük oranda kullanılmaktadır. Kullanıcıya Yahoo Movie ve Yahoo Music gibi hizmetler de sunan ve arama motoru özelliğini geri planda bırakan Yahoo!’nun özellikle ABD’de oldukça yaygın kullanıldığı bilinmektedir. Yalnızca müzik ve film hizmeti vermekle kalmıyor; Hotjobs bölümü ile kullanıcıya iş arama imkanı da tanıyor. Yahoo!’nun diğer hizmetleri ise Yahoo Finans, Yahoo News ve Yahoo Games. Pazar payına bakıldığında Yahoo!’nun dünya çapında %1.46’lık bir orana sahip olduğu görülmektedir. Türkiye pazar payı %1.9 oranındadır.
Birçok alanda hizmet vermeye başlayan Yahoo!, 2008 yılında Microsoft tarafından satın alınmak istense de bu teklif yetkililer tarafından reddedilmiş, 44.6 milyar dolarlık teklif geri çevrilmiştir. 2016 yılında ise Amerikan telekominikasyon şirketi, Yahoo!’yu 4.83 milyar dolara satın aldığını piyasaya duyurmuştur.
Yandex
Rusya kökenli arama motoru olan Yandex, gs.statcounter.com’a göre %46.04’lük oranla Rus pazar payının hatırı sayılır bir kısmını elinde bulunduruyor. Dil hizmetleri seçeneği için Rusya’da Google’dan daha iyi hizmet verdiği düşünülüyor.
Tıpkı Google gibi kullanım kolaylığı ile öne çıkan Yandex, diğer özellikleriyle Google’ın karşısında en büyük rakiplerden biri. Canlı trafik, panoramik fotoğraf, haber, e-posta ve 360 derecelik sokak görünümü hizmetleri ile Türkiye’de piyasada yerini alan Yandex, 2011 senesinden itibaren yoğun ilgi ile karşılanmıştır. Yandex, sunduğu tüm hizmetleri ve oldukça büyük kullanıcı kitlesiyle Google’ın en büyük rakiplerinden, yani iki arama motorunun arasındaki çekişme “iki devin rekabeti” olarak adlandırılabilir. Türkiye pazar payı ise gs.statcounter.com’a göre %15.83’dür.
Yandex’in dünya pazar payının artmasının en büyük nedenlerinden biri de Mozilla Firefox’un ve Türkiye Microsoft Edge’in varsayılan arama motoru olmasıdır. Ayrıca Yandex, Microsoft ile anlaşma içerisindedir ve Microsoft’un haber sitesi olan MSN’in arama motorudur.
2020 yılında Huawei ve Google arasında yaşanan ambargo krizi sonucunda Yandex, Huawei ile anlaşıp Rusya ve Türkiye’de Huawei telefonların varsayılan arama motoru olmuştur.
CC Search
Telif hakkı ödemeden kullanılabilecek içerikleri kullanıcıya sunan CC Search, Creative Commons tarafından kurulmuştur. Kâr amacı gütmeyen Creative Commons, kullanıcıları CC Search ile birlikte ücretsiz içerik, resim ve video gibi görsel hizmetlere ulaştırmaktadır. Her türlü içerik için önem arz eden bir konu olarak telif meselesine bu şekilde bir çözüm getiren CC Search ile, kullanıcılar telif ödemeden kullanabilecekleri içeriklere kolayca ulaşabilmektedir.
CC Search, bünyesindeki görsellerin, telif sahibinin izni olmaksızın ve onunla iletişime geçmeden kullanılması açısından kullanıcıya fayda sağlar. CC lisansları ile paylaşılan görsellerde bu sayede telif sahibinden izin alma adımı ortadan kaldırılmış olur.
WolframAlpha
Matematiksel hesaplar yapan bir bilgi motoru olan ve 2009 yılında kurulan WolframAlpha, temelde bilimsel sorulara ve matematiksel hesaplamalara cevap sunmayı amaçlamaktadır. Kullanıcı istediği bilimsel veya matematiksel sorunun cevabını ya da herhangi bir ülke adını, şehri ve onun hakkındaki detaylı bilgileri, herhangi bir tarih ve aranmak istenen tarihsel olayları arattığında bunlar hakkında temel, oldukça detaylı ve kesin cevaplara ulaşır. WolframAlpha’nın çalışma prensibine örneğin, kullanıcı bu arama motoruna “Kastamonu” yazdığında, Kastamonu hakkında nüfus bilgilerini, haritadaki yerini, koordinatlarını, yerel tarih ve saati gibi temel bilgileri içeren ayrıntılı bir sonuca ulaşabilir.
WolframAlpha, bir arama motoru değil; bir bilgi motorudur. Yani, asıl rakibi Google değil, Wikipedia’dır. Bu bilgi motorunun amacı, tıpkı Wikipedia gibi güvenilir bir veritabanı sunmaktır. WolframAlpha; tüm bilinen model, metod, algoritma ve formülleri bir araya getirerek kullanıcıya sunar.
Ask
Ask.com 1996 yılıda Kaforniya’da kurulan bir arama motorudur. Soru sormaya dayalı arama motoru hakkında yazılabilecek en temel olgu, kullanıcılar arasında bir dönem oldukça popüler olduğu fakat daha sonra popülaritesinin düşerek yerini neredeyse tamamen olumsuz yorumlara bıraktığıdır. Kullanıcının soracağı soru üzerine sonuç çıkartan Ask’te eğer kullanıcı bir soru ile arama yapmazsa önüne benzer sonuçları çıkarıyor. Herhangi bir soru sorulduğunda ise kullanıcının önüne en fayda alacağı alakalı web sitelerini çıkarıyor. 1996 yılında kurulan Ask.com otomasyon sistemine sahip olmayışı ile diğerlerinden çok daha farklı bir çalışma prensibine sahipti. 100 kadar editör, kullanıcıya aradığı kelimeye göre en uygun sonuçları kendileri sunmaktaydı. Zahmetli bir işlemi daha fazla kaldıramayan Ask, daha sonra klasik arama motoru şekline geçtiler fakat Pazar payı oldukça düşük seviyelerde kaldı.
GoodSearch
Yahoo tarafından desteklenen bir arama motorudur. GoodSearch, gelirinin yarısını kullanıcılar tarafından belirlenen vakıf ve okullara bağışlaması ile bilinmektedir. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Britanya’dan en fazla trafiği çekmektedir
Çalışma prensibi tamamen okul ve vakıflara bağış üzerine kurulan arama motorunda, kullanıcının her aramasına karşılık ve kullanıcıya gösterilen reklam politikası gereğince, belirlenen kurum ve kuruluşlara belirli bir miktar bağış yapılmaktadır. Sene boyunca yapılan aramaların karşılığı olan bağış miktarı, her yılın Aralık ayında kurum ve kuruluşlara çek şeklinde ödenmektedir. Ayrıca GoodShop üzerinden, kullanıcılar alışveriş yaparak bu bağışa daha farklı şekilde destek olabilirler. GoodSearch’ün ana sayfasında toplanan bağışın miktarı da kullanıcılara gösterilmektedir.
Yippy
Arama sonuçlarının ve uygunsuz içeriklerin kullanıcı isteğine göre filtrelenebilmesi imkanı sağlayan Yippy, kullanıcıların verilerini toplamıyor bu nedenle gizlilik isteyen kullanıcılara oldukça hitap etmekte. Resimler, web, haber, blog ve iş ilanları gibi farklı kategorilere sahip olan arama motoru tüm bu imkanlarıyla kullanışlı olan arama motorları arasında yerini almaktadır. Özelleştirilmiş reklamların gösterilmemesi ve verilerin toplanmaması ise Yippy’yi tercih edilebilir kılan özelliklerinden diğer ikisi.
Yippy’nin bir özelliği ise internette iz bırakmak istemeyen kullanıcılara hitap ediyor. Arama motorunun söylemi ise “Kullanıcılarımıza mümkün olan en güvenli ortamı sağladığımız için hiçbir şeyin kaydını tutmamıza gerek yok.” şeklindedir. Bu sayede Yippy, internet içeriklerinde kötü içerikleri kullanıcıya göstermeyerek özellikle çocuk ve gençler için tercih edilebilir özelliği ile ön plana çıkıyor. Ancak bu özellik şu anda sadece ABD kullanıcılarına açık.
Startpage
Teknolojisi için Google’a ödeme yapan Startpage, bunu yaparken arama sonuçlarının kayıt ve takip teknolojilerinden arınmış olmasını sağlıyor. Böylece, hem kullanıcıya arama sonuçlarını en iyi şekilde sunarak hizmet vermenin yanında, kullanıcı gizliliğini de koruyor. Startpage sunucularında hiçbir veri saklanmıyor, kullanıcı profilleri çıkarılmıyor ve bu sayede herhangi bir tarafa paylaşılabilecek bir veri de bulunmuyor. Tüm bu özellikleri ile Startpage kendini “dünyanın en gizli arama motoru” olarak tanımlamaktadır. Ancak, kullanıcının tamamen Startpage içerisinde kalması onun gizliliğin korumaktadır. Arama sonuçlarına tıklayıp Startpage’den ayrıldığınızda gizlilik ihlali olabilir. Bunu önlemek adına Startpage “anonim görüntüleme” özelliği ile kullanıcılarına gizlilik ihlali olmadan arama yapma imkanı da sunuyor.
Startpage tüm listeleme sonuçlarını Google’dan aldığından listeleme sayfasında Google’a ait search reklamları görebilirsiniz.
AOL Search
Google’dan oldukça eski bir tarihe sahip American Online, zamanında en iddialı arama motorlarından biri olarak biliniyordu. Yalnızca Amerika odaklı hizmet vermesiyle dünya çapında bir başarı yakalayamamıştır. Ayrıca günden güne gelişmekte olan Google’ın kullanıcıya sunduğu hizmetleri de öngörememesi geride kalmasının en büyük sebeplerinden biridir. E-posta, haber ve sosyal ağ bağlantıları hizmetleriyle aslında arama motoru Google tarafından desteklense de bahsedilen hizmet çeşitleriyle aynı zamanda ona bir rakip.
Ecosia
Elde ettiği gelirler ve gelir şekli konusunda kullanıcıya karşı şeffaflık politikası izleyen arama motoru, aynı zamanda etik kodlara dikkat etmesi ile DuckDuckGo’dan sonra en çok bilinen ve tercih edilen arama motorlarındandır. Bir diğer özelliği ise çevreci bir politika izlemesidir. Şeffaflık politikası sebebiyle elde ettiği kâr ile ağaç diktiklerini açıklamışlardır. Her 45 arama için bir ağaç diken ekip, dünyanın farklı yerlerine ulaşarak çevre dostu politikalarını devam ettirmektedir. Yaptığınız her arama sağ yukarıda gördüğünüz sayaç ile sayılmakta ve rakam 45’e ulaştığında bir adet ağaç dikmiş oluyorsunuz.
Bununla beraber, arama motorunun sunucuları da %100 yenilenebilir enerji ile çalışmaktadır, yani doğanın desteklenmesi Ecosia’nın çalışma prensibinde ilk sıralardadır. Bunun yanında Ecosia, kullanıcı aramalarını 1 hafta içerisinde anonimleştirerek bilgilerinizi gizli tutuyor ayrıca üçüncü parti teknolojilerini kullanmıyor. Reklam verenlere verilerin satılamaması da onun tercih edilebilir olmasında önemli bir unsur.
Ecosia, başlangıçta Yahoo! arama sonuçlarını kullanırken zamanla Bing ile çalışmaya başlamış ve Wikipedia verilerini de arama sonuçlarına entegre etmiştir. Mobil uygulamaya da sahip olan Ecosia hem android hem de iOS platformlarında bulunuyor.
Şimdi de listeye birkaç Metasearch arama motoru ekleyelim. Ancak listeye devam etmeden önce Metasearch arama motoru nedir gelin birlikte bakalım;
Metasearch (Meta Arama) Nedir?
Meta arama, kullanıcıların sorgulama yaptıkları aramaları birçok arama motorunda sorguladıktan sonra her birindeki sonuçları bir arada sunan bir arama motorudur. Metasearch arama motoru, birden fazla arama motorundan ve dizininden sonuç alır ve bunları kullanıcıyla birleştirir. Yani siz bir sorgu yapıyorsunuz, Metasearch arama motoru sizin için birçok arama motorunda bu sorguyu aratıyor ve her birine ait sonuçları karşınıza çıkarıyor.
İxquick
Türkiye’de de ilgi gören ixquick’in öne çıkan en önemli özelliği, kullanıcıların hiçbir verisini kaydetmemesidir. Ayrıca arama ağı ve sonuçları oldukça başarılı bulunan arama motorunun cookie bile kullanmaması dikkat çekiyor. Kullanıcının isteğine göre kişiselleştirilme özelliğine sahip olan ixquick’te kullanıcı isterse bilgilerini girip aramalarını özelleştirebiliyor. Bir diğer özellik ise kullanıcı aramalarının ixquick depolarında bıraktığı tüm izler 90 gün içerisinde arama motorunun veri merkezinden silinmesidir.
Dogpile
Meta arama denildiğinde ilk akla gelen arama motoru Dogpile’ın çalışma prensibi gereği kullanıcı, aradığı terim her ne olursa olsun herhangi bir reklam görmüyor. Dogpile’ın özellikleri arasında görsel arama, ses/video araması, haber gibi diğer hizmetler de bulunuyor. Dogpile şu anda Google , Yahoo , Bing başta olmak üzere birçok arama motorundan sonuç alıyor.
Searx
Çalışma prensibi, diğer arama motorlarının sonuçlarını kullanıcıya sunmak olan Searx, kullanıcılarının bir profilini çıkarmıyor. Kullanıcılarının verilerini depolamıyor ve üçüncü partilere kullanıcı verilerini de sunmuyor. Bu yönüyle öne çıkan Searx ayrıca açık kaynak koduna sahip.
